Ilu jest katolików w Polsce? Seminarium i raport ISKK
W Instytucie Statystyki Kościoła Katolickiego SAC odbyło się seminarium podsumowujące prace nad analizą zagadnienia liczby katolików w Polsce. Bezpośrednim impulsem do zajęcia się z tym tematem były wyniki Narodowego Spisu Powszechnego (GUS) 2021, które wykazały bardzo dużą liczbą odmów wskazania przynależności do wyznania religijnego. Pomiędzy 2011 a 2021 rokiem liczba ta wzrosła z 2,7 mln do 7,8 mln, a deklaracji przynależności do Kościoła katolickiego spadła z 33,7 mln do 27,1 mln. Analizy statystyczne na zlecenie ISKK przeprowadzili prof. Krzysztofa Koseła, przewodniczący Rady Naukowej ISKK, i prof. Mirosława Grabowska, była wieloletnia dyrektor CBOS, a obecnie przewodnicząca Polskiego Towarzystwa Socjologicznego.
W efekcie przygotowany został pogłębiony raport, który analizuje cechy społeczno-demograficzne grup odmawiających udzielenia odpowiedzi na to pytanie (wiek, miejsce zamieszkania, wykształcenie, płeć), zestawia wyniki NSP 2021 z innymi badaniami oraz formułuje hipotezy tłumaczące tę zmianę. Hipoteza uprawdopodobniona przez wyniki empirycznych badań brzmi: odmawianie odpowiedzi jest formą dystansowania się wobec wyznań. Należy jednak podkreślić, że odmowa odpowiedzi to jednak nie deklaracja bezwyznaniowości (wybrana przez 6,87%, czyli 2,6 mln Polaków). Może być ona wyrazem pewnego wahania, niepewności i dystansu, który może się odwrócić.
Konferencja prasowa, prezentująca pogłębione wyniki odbędzie się w połowie maja w ISKK, a na przełomie maja i czerwca opublikowany zostanie pełny raport z badania.
Poniżej prezentujemy jedną z tabel z raportu.
Tabela 1. Ludność Polski według grup wyznań i rodzaju deklarowanej przynależności wyznaniowej (Tablica. 42.[1] z NSP’2011 roku i tabl. 7.7.[2] z NSP 2021)
| Odpowiedzi na pytanie o przynależność do wyznania religijnego (wybrane wiersze) | 2011 | 2021 | ||||
| Ogółem | Odsetek ogółu ludności | Odsetek udzielających odpowiedzi na pytanie o wyznanie | Ogółem | Odsetek ogółu ludności | Odsetek udzielających odpowiedzi na pytanie o wyznanie | |
| OGÓŁEM | 38 511 824 | 100 | x | 38 036 118 | 100 | x |
| Odmawiający odpowiedzi na pytanie o wyznanie | 2 733 843 | 7,10 | x | 7 807 553 | 20,53 | x |
| Udzielający odpowiedzi na pytanie o wyznanie | 35 151 372 | 91,27 | 100 | 30 212 506 | 79,43 | 100 |
| Nienależący do żadnego wyznania | 929 420 | 2,41 | 2,64 | 2 611 506 | 6,87 | 8,64 |
| Nie ustalono | 626 608 | 1,63 | x | 16 059 | 0,04 | x |
| Należący do wyznania | 34 221 953 | 88,86 | 97,36 | 27 601 000 | 72,57 | 91,36 |
| Kościół katolicki – obrządek łaciński (Kościół rzymskokatolicki) | 33 762 343 | 87,7 | 96,05 | 27 121 331 | 71,3 | 89,77 |
| Kościół katolicki obrządek bizantyjsko-ukraiński | 33 281 | 0,09 | 0,09 | 33 209 | 0,11 | 0,11 |
| należący do innych wyznań i kościołów niż dwa kościoły katolickie wskazane powyżej [3] | 426 329 | 1,11 | 1,21 | 446 460 | 1,17 | 1,48 |
[1] Struktura narodowo-etniczna, językowa i wyznaniowa ludności Polski. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011, autor opracowania Grzegorz Gudaszewski, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, str. 226-228. https://stat.gov.pl/spisy-powszechne/nsp-2011/nsp-2011-wyniki/struktura-narodowo-etniczna-jezykowa-i-wyznaniowa-ludnosci-polski-nsp-2011,22,1.html, dostęp 15.12.2023.
[2] Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2021 Ludność. Stan i struktura demograficzno-społeczna w świetle wyników NSP 2021. Warszawa: GUS, Główny Urząd Statystyczny / Spisy Powszechne / NSP 2021 / NSP 2021 – wyniki ostateczne / Dojazdy do pracy w świetle wyników NSP 2021. Dostęp 1 grudzień 2023. str. 123.
[3] W opracowaniu autorstwa Grzegorza Gudaszewskiego dotyczącym struktury narodowej, języka domowego i struktury wyznaniowej Polski w 2011 roku (zob. przypis 10) znajduje się tabela (tab.42) z listą nazw i liczbą wyznawców wszystkich kościołów, grup i wspólnot wyznaniowych, których nazwy pojawiły się w odpowiedziach spisywanych wówczas osób. Wypisano 171 nazw kościołów, grup i wspólnot i dodano 172 wiersz zatytułowany – „inne niesklasyfikowane”. W tej 172 kategorii było 1445 osób. Liczby powyższe dają wyobrażenie o wyznaniowej rozmaitości polskiego społeczeństwa w 2011 roku. Przy wielu nazwach w kolumnie przeznaczonej na pokazanie wielkości grupy znajdował się symbol (1-99) objaśniony następująco: ze względu na małą precyzję oszacowania dane dla liczebności mniejszych niż 200 podano w postaci przedziałowej. Po odliczeniu liczebności Kościoła katolickiego obu obrządków (łacińskiego i greckiego) okazało się, że do 169 wyznaniowych wspólnot plus do grup „inne niesklasyfikowane” należy łącznie 426 329 mieszkańców Polski. Nie jest jeszcze dostępne analogiczne opracowanie z tabelami spisu powszechnego z 2021 roku.
