Skip to main content

Kim jesteśmy?

Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC im. ks. Witolda Zdaniewicza (Institute for Catholic Church Statistics) jest najstarszym w Polsce, samofinansującym się ośrodkiem naukowym prowadzącym badania w zakresie religijności, katolicyzmu i jego społecznych kontekstów.

Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC został założony w 1972 r. przez Stowarzyszenie Apostolstwa Katolickiego (Księża Pallotyni) jako Zakład Socjologii Religii. Twórcą i pierwszym dyrektorem instytutu był ks. prof. Witold Zdaniewicz. To w znacznej mierze dzięki jego pracy naukowej i systematycznemu zaangażowaniu mógł powstać i rozwijać się instytut jako niezależna jednostka naukowo-badawcza. Od samego początku dzięki najnowocześniejszym narzędziom instytut prowadził badania socjograficzne oraz współpracował z twórcami socjologii religii w Polsce, przede wszystkim ks. prof. Władysławem Piwowarskim, jak również ks. prof. Januszem Mariańskim. W 1976 r. instytut organizuje pierwszy w Polsce zjazd socjologów religii. W 1988 instytut przeprowadza pierwsze badanie młodzieży, ponawiane następnie w latach 1998, 2005 i 2017. Począwszy od 1991 instytut prowadzi ogólnopolskie badania religijności, powtarzane co kilka lat.

W 1993 r. Zakład Socjologii Religii przekształca się w Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC. W tym samym roku w Sekretariacie Episkopatu Polski podpisane zostaje porozumienie z Głównym Urzędem Statystycznym w sprawie statystyki. Instytut podejmuje się badań Kościoła katolickiego na potrzeby statystyki publicznej.

W 1994 r. Sekretariat Episkopatu Polski zleca instytutowi prowadzenie badań statystycznych i socjologicznych na potrzeby Kościoła zarówno w wymiarze krajowym jak i lokalnym (diecezjalnym). W tym czasie szczególną rolę w rozwoju instytutu odgrywa dr Lucjan Adamczuk oraz wielu znanych naukowców z dziedziny statystyki i socjologii.

W 1996 r. powstaje w instytucie Ośrodek Sondaży Społecznych „Opinia”, który do roku 2023 przeprowadza badania postaw społeczno-religijnych w 25 diecezjach, tworząc własną sieć ankieterską. W skład zespołu wchodzą, oprócz wspomnianych już osób, tak zasłużeni naukowcy jak prof. Elżbieta Firlit, prof. Andrzej Ochocki oraz dr Tadeusz Zembrzuski.

Instytut wydaje spisy parafii, spisy duchowieństwa oraz mapy. Organizuje konferencje naukowe poświęcone religijności. Wydaje oponad 100 naukowych publikacji. Uczestniczy w międzynarodowym projektach badawczych. W 2002 r. instytut zakłada Wyższą Szkołę Nauk Społecznych im. ks. Józefa Majki w Warszawie. Od roku 2007 instytut współpracuje z Głównym Urzędem Statystycznych w opracowywaniu metodologii badania trzeciego sektora w Polsce. Zespołem badawczym kieruje prof. Włodzimierz Okrasa. Włącza się w prace metodologiczne przygotowujące Narodowy Spis Powszechny w 2011 roku, w którym po raz pierwszy od 1938 roku uwzględniono pytanie o wyznanie. W roku 2012 w instytucie powstaje Zespół Innowacji Pastoralnych wykorzystujący badania społeczne w dziedzinie teologii pastoralnej i współpracujący z Wydziałem Teologicznym Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. W roku 2014 zostaje zaktualizowane porozumienie z Głównym Urzędem Statystycznym w sprawie statystyki Kościoła katolickiego. W roku 2016 instytut prowadzi badania Światowych Dni Młodzieży oraz włącza się w obchody 1050 rocznicy chrześcijaństwa w Polsce.

Od 2015 r. instytut organizuje seminarium metodologiczne poświęcone edukacji religijnej. Jednym z gości seminarium była prof. Margaret Archer. W 2018 r. prowadzi pierwsze w Polsce badanie problemu wykorzystywania seksualnego a w 2020 innowacyjne badanie komunikacji na temat seksualności. W 2022 r. ISKK obchodził jubileusz 50-lecia istnienia i z tej okazji zorganizował międzynarodową konferencję na temat wyzwań katolicyzmu we współczesnym świecie.

Instytut współpracuje z zagranicznymi ośrodkami badawczymi z Europy, Stanów Zjednoczonych i Australii. W 2020 nawiązał współpracę z Centrum Badań Apostolskich przy Uniwersytecie Georgetown w Waszyngtonie. W 2021 i 2022 włącza się aktywnie w opracowanie polskiej syntezy Synodu Powszechnego zainicjowanego przez Papieża Franciszka oraz uczestniczy w seminarium przygotowującym metodologię synodu organizowanym przez Sekretariat Synodu Stolicy Apostolskiej. W 2023 uczestniczy w Nairobii (Kenya) w seminarium inicjującym globalną sieć ośrodków badawczych katolicyzmu.

W ciągu pięćdziesięciu lat istnienia instytut uczestniczył w budowaniu samoświadomości przemian społeczno-kulturowych w Polsce. Skupia wielu wybitnych socjologów i badaczy. Dorobek naukowy ISKK można określić jako lubelsko-warszawską szkołę socjologii religii. Zasięgiem swych badań stanowi ona jeden z większych ośrodków badań religii w Europie. Więcej na ten temat: Lubelsko-warszawska szkoła socjologii religii.

W 2018 r. instytutowi zostało nadane imię jego założyciela ks. Witolda Zdaniewicza.