Zapraszamy do lektury raportu „Ilu było katolików w Polsce w roku Narodowego Spisu Powszechnego 2021” (M. Grabowska, K. Koseła)
Narodowe spisy powszechne stanowią wiarygodną podstawę wiedzy o społeczeństwach. Narodowy Spis Powszechny z 2021 roku pokazał, że w Polsce zmniejszyła się liczba osób deklarujących przynależność do Kościoła katolickiego obu obrządków; katolicy stanowili 87,8% populacji w 2011 i 71,4% w 2021 roku. Narodowy Spis Powszechny z 2021 roku pokazał także, że w Polsce zwiększyła się liczba osób deklarujących bezwyznaniowość; liczba ta w czasie dekady wzrosła od 929 420 do 2 611 506 osób (od 2,4% w 2011 do 6,9% całej populacji w 2021 roku). W okresie 10 lat w Polsce bardzo wzrosła liczba osób, które odmówiły odpowiedzi na pytanie o wyznaniową przynależność – z 2 733 843 w 2011 do 7 807 553 osób; przyrost o 5 073 710 osób i od 7,1% populacji w 2011 do 20,5% populacji w 2021 roku. W raporcie dyskutowane są trzy hipotezy dotyczące znaczenia odmów odpowiedzi na pytanie o przynależność wyznaniową: hipoteza ‘poznawczego zagubienia’, obrony prywatności i dystansowania się wobec kościołów. Na podstawie socjologicznej wiedzy o tożsamościach można oddalić hipotezę, że odmowy odpowiedzi są oznaką ‘poznawczego zagubienia’ – „że ludzie nie wiedzą, jakie jest ich wyznanie”. Na podstawie porównań rezultatów Narodowego Spisu Powszechnego z 2021 roku z innymi ustaleniami tego spisu oraz z wynikami badań CBOS i z wynikami spisów powszechnych w Republice Czeskiej, na Słowacji i na Węgrzech pokazano, że spisy powszechne są formą plebiscytów, w których spisywane osoby wysyłają ważne komunikaty dotyczące swoich postaw. W NSP 2021 komunikat został wysłany do organizatorów badania i stojących za nimi osób kierujących polską wspólnotą polityczną. Część odmów odpowiedzi jest wyrazem poirytowania, że państwo – organizator NSP – pyta obywateli o sprawę niepaństwową, mianowicie o wyznanie. Na podstawie porównań powszechności odmów odpowiedzi dotyczących wyznania i deklaracji bezwyznaniowości w różnych segmentach społeczeństwa pokazano, że te odmowy są dość powszechną, chociaż zamaskowaną formą wyrażania niechęci wobec Kościoła katolickiego i, ogólniej, instytucji wyznaniowych. Najnowszy w Polsce Narodowy Spis Powszechny zrealizowano w trudnym czasie, tj. wiosną 2021 roku. Można oczekiwać, że również w przyszłych spisach będziemy obserwować duże zmiany liczebności poszczególnych kategorii odpowiedzi w zależności od ważkich wydarzeń w sferze publicznej.
Publikacja do pobrania:
